W kilka lat po śmierci Franciszka w roku 1236 lub 1237 książę Henryk Pobożny sprowadził Franciszkanów z Pragi do Polski. Pierwszy klasztor francisz. powstał w Krakowie i nie wykluczone, że z chwilą przybycia franciszkanów zaistniał też w Polsce III Zakon. Gorliwie naśladowano, rozpowiadano i wysławiano Franciszkowe cnoty: pokory, umartwienia i ubóstwa.

Kapłani stanowili wtedy kierowniczą rolę wśród świeckich, a kierowali się w nauczaniu regułą Leona XIII zatwierdz. w 1883 r.

Sobór Watykański II, jako dwudziesty pierwszy w historii Kościoła otwarto 11 X 1962 r. przez papieża Jana XXIII a zakończono 8 XII 1965 r. przez Pawła VI. Zalecenia posoborowe brzmiały – zmienić prawo pod zmieniającą się mentalność ludzi i odnowić życie religijne. I po 95 latach odnowioną Regułę dla III Zakonu w 1978 r. zatwierdził Papież Paweł VI, ktora weszła w życie dopiero w 1984 r. a kolejnym krokiem było wprowadzać ją w życie. Na Zachodzie Europy wspólnoty natychmiast przystąpiły do wprowadzania nowych zasad ale w krajach podległych wpływom Związku Radzieckiego nie było to możliwe, chociaż w Polsce nie można było wtedy myśleć o tworzeniu struktur FZŚ to jednak przygotowywano już grunt pod przyszłą organizację.

Trzeba, abyśmy cofnęli się do lat 60-tych XX wieku, aby dowiedzieć się jaką drogę przebył Trzeci Zakon i jak dokonało się przeobrażenie we Franciszkańskim Zakonie Świeckich. Zmiany, jakie nastąpiły w ustawodawstwie i sposobie życia FZŚ, mają swoje źródło i uzasadnienie w Soborze Watykańskim II, który dokonał wielu zmian w ustawodawstwie, w liturgii i w sposobie patrzenia na świat. Nowością Soboru było dowartościowanie wiernych świeckich.

W roku 1968 z inicjatywy ojców franciszkanów powołano Konferencję Komisarzy; późniejsza nazwa „Konferencja Asystentów Prowincjalnych (KAP) a potem Konferencja Asystentów Prowincjalnych i Regionalnych (KAPiR).

Na spotkaniach KAP wypracowywano jednolite formy duszpasterstwa, dzielono się doświadczeniem i opracowywano materiały, które służyły jako pomoc do prowadzenia III Zakonu. Nad materiałami pracowali o.o. Sylwester Niewiadomy, Jan Grabowski i Tarsycjusz Waszecki.

Pierwsza zmiana to zmiana nazwy z Trzeciego Zakonu na Świecką Rodzinę Franciszkańską. Nowa nazwa w Polsce przyjęła się szybko i do dzisiaj wielu zakonników z I Zakonu używa właśnie tej nazwy – choć obecnie obowiązuje nazwa Franciszkański Zakon Świeckich.

Druga zmiana dotyczy zmiany nazwy „dyrektora” kongregacji na „asystenta” duchowego. W tym przypadku zmiana dotyczy nie tylko nazwy z dyrektora na asystenta, ale istotą tej zmiany jest sprawowanie opieki nad Trzecim zakonem, inaczej mówiąc „dyrektorowi odebrano władzę nad Kongregacją”, zmieniła się rola i sposób posługi wobec FZŚ.

Sama nazwa wskazuje, że asystent to ktoś, kto jest jakby z boku, spełnia funkcję doradczą a nie kierowniczą jak było poprzednio. Ponadto nazwa kongregacja stała się „wspólnotą miejscową”.

Na szkoleniach i spotkaniach z odnowioną regułą najpierw zapoznawali się asystenci następnie Regułę wprowadzano stopniowo w życie wspólnot miejscowych tam, gdzie ten proces odbywał się bez trudności i oporów. Okazją do przekazywania informacji nt. odnowionej reguły były Zloty Franciszkanów Świeckich organizowane przy sanktuariach franciszkańskich. W 1985 r. odbyło się takich zlotów siedem a organizatorami byli asystencji prowincjalni.

Następne wydarzenie sprzyjające procesowi zmian to obchody Jubileuszu 750 lecia przybycia franciszkanów do Polski. Uroczyście obchodzono jubileusz w I Zakonie ale Franciszkanie Świeccy również włączyli się w obchody tego jubileuszu.

Organizowano rekolekcje ogólnopolskie w Częstochowie, na Górze Św. Anny, w Katowicach-Panewnikach, Zakroczymiu, Kalwarii Zebrzydowskiej, Radecznicy, Leżajsku, a tematyka konferencji uwzględniała treść odnowionej Reguły.

O.Tarsycjusz ówczesny przewodniczący KAP wyszedł z inicjatywą aby przy okazji jubileuszu dowiedzieć się jak liczny jest III Zakon w Polsce. Opracowano ankietę i rozesłano do Księży Dziekanów we wszystkich diecezjach w Polsce z prośbą, aby przekazano informację, w których parafiach żyją i są aktywni członkowie III Zakonu.

Centralne uroczystości jubileuszowe dla Franciszkanów Świeckich odbyły się w Niepokalanowie 9-10 sierpnia 1986 r. Przybyło ok. 2 tys. Sióstr i Braci niemal z całej Polski.

Rada Międzynarodowa ponagla asystentów prowincjalnych w Polsce aby podjąć prośby tworzenia rad Świeckich Franciszkanów. Próbowano zakładać rady w ramach prowincji zakonnych. Sprawa chwilowo upadła.

Kolejnym bodźcem do tworzenia rad Świeckich Franciszkanów była wizyta o. Carla Schafera – asystenta generalnego, który przebywał w Polsce dwa miesiące (X-XI 1987 r.). Nawiedził kilka wspólnot zachęcając, aby przystosowali swoje życie do wymogów nowej Reguły; apelował do asystentów lokalnych wszystkich prowincji aby tworzyć rady w regionach.

We wszystkich Prowincjach I Zakonu powstają rady wówczas nazwane regionalnymi, choć należałoby je nazwać prowincjalnymi, gdyż były ściśle związane z Powincjami I Zakonu.

Decyzja o tworzeniu rad regionalnych w granicach prowincji zakonnych zapadła w lutym 1988 r. na zebraniu w Łodzi-Łagiewnikach. W ciągu kilku miesięcy powstawały rady ale nie we wszystkich prowincjach, dlatego na zebraniu KAP w Wieliczce 27 czerwca 1988 r. zobowiązano asystentów, aby do końca roku 1988 utworzyć rady we wszystkich prowincjach.

Po powołaniu rad, asystenci zastanawiali się, jak ma wyglądać współpraca między tymi radami. Po dyskusji – powołano Radę Krajową. Decyzja o utworzeniu Rady Krajowej FZŚ w Polsce zapadła na zebraniu KAP w Piotrkowie Trybunalskim w 1989 r. Na spotkaniu tym omówiono sprawy organizacyjne i ustalono porządek Kapituły. Spawami organizacyjnymi zajęli się o. Tarsycjusz Waszecki – przewodniczący KAP oraz o. Szymon Wocka – asystent prowincjalny Prowincji św. Jadwigi, w tym czasie mieszkający i pracujący w klasztorze na Górze Świętej Anny.

Na zebraniu organizacyjnym przed kapitułą omówiono szczegóły organizacyjne Kapituły i dokonano wyboru przewodniczącego i sekretarza KAP. Przewodniczącym został o. Tarsycjusz – prowincja Panewnicka a sekretarzem o. Szymon Wocka – prowincja św. Jadwigi.

Szczegóły organizacyjne:

1. poszczególne rady regionalne wybierają swego przedstawiciela, który wchodzi w skład Rady Krajowej
2. wybory będą tajne
3. wybierać się będzie przewodniczącego i zastępcę
4. należy używać następujących nazw: Rada Regionalna Prowincji… Rada Krajowa FZŚ.

Mszą św. 6 października 1989 r. na Górze Św. Anny rozpoczęła się I Kapituła Krajowa FZŚ w Polsce, na której wybrano Radę Krajową. Pierwszym przełożonym został wybrany br. Fryderyk Widera z Chorzowa a zastępcą br. Michał Ostrowski z Warszawy.

Po zakończeniu Kapituły odbyło się pierwsze zebranie organizacyjne Rady Krajowej, na którym nastąpił podział funkcji dla poszczególnych członków Rady oraz wybrano asystentów krajowych z poszczególnych obediencji. Zostali nimi: o. Tarsycjusz Waszecki OFM z Prowincji Panewnickiej (katowickiej), o. Jan Koszewski OFMconv z Prowincji Krakowskiej i o. Karol Jopek OFMcap z Prowincji Krakowskiej.

Spotkania nowej Rady odbywały się co dwa miesiące przez dwa dni w Chorzowie – tymczasowej siedzibie Rady. Członkowie Rady, pochodzący z różnych obediencji Pierwszego Zakonu musieli najpierw znaleźć wspólny język.

Po pierwsze - trzeba było doprowadzić do jedności wspólnot na poziomie niższym, tzn. trzeba było stworzyć struktury regionalne wszystkich wspólnot na danym terenie. Na szczęście z pomocą przyszedł nowy podział administracji kościelnej. Powstały nowe archidiecezje, które posłużyły za wzór podziału regionów. Celem łatwiejszego zintegrowania wspólnot i wyłonienia ew. kandydatów do przyszłych rad regionalnych postanowiono wprowadzić na okres przejściowy tzw. Rady Okręgowe, które miały charakter jedynie konsultacyjny a składały się z członków pochodzących ze wspólnot różnych obediencji istniejących na danym terenie.

Po drugie – ważnym zadaniem było opracowanie Statutu Narodowego wymaganego przez nasze Konstytucje. Prace nad statutem trwały niemal 3 lata, aż do następnej Kapituły, a poprawki zostały jeszcze dokonane nawet na samej Kapitule. Niestety, Statut z różnych względów nie został zatwierdzony przez Radę Między-narodową.

Następne ważne zadanie – doprowadzić do wydania wspólnego modlitewnika opracowanego już wcześniej przez o.Tarsycjusza. Z powodu braku przydziału papieru Modlitewnik nie mógł być wydany. Tu z pomocą przyszła nam Wspólnota Narodowa OFS z Niemiec, która ofiarowała trzy tony papieru bardzo dobrej jakości. Druk modlitewnika zlecono drukarni Ojców Franciszkanów w Niepokalanowie. Trwał prawie trzy lata.

Przy tłumaczeniu Konstytucji korzystano z konsultacji merytorycznych o.Joachima Bara OFMconv i w tym samym czasie wydano Rytuał FZŚ opracowany i zredagowany przez o.Tarsycjusza.

Należy podkreślić, że we wszystkich pracach bardzo pomagali asystenci krajowi.

W październiku 1992 r. odbyła się II Kapituła Wyborcza w Kalwarii Zebrzydowskiej. Na tej kapitule zmieniono nazwę na Radę Narodową oraz poddano pod glosowanie opracowany przez komisję Statut, który uzyskał akceptację. Kapitule przewodniczyła Przełożona Generalna s. Emanuela De Nunzio, w asyście Asystentów Generalnych: o. Bena Breevorta i o. Carla Schafera. Radością napawał uczestników telegram Ojca Świętego Jana Pawła II skierowany do Kapituły z pozdrowieniami, życzeniami i błogosławieństwem apostolskim dla Kapituły i wszystkich Franciszkanów Świeckich w Polsce.

Po zatwierdzeniu przez Kapitułę Statutu wraz z nowym podziałem wspólnot na regiony można było przystąpić do organizowania kapituł wyborczych w poszczególnych regionach. Każdej kapitule wyborczej przewodniczył członek Prezydium Rady Narodowej. Prace nad tworzeniem regionów zajęły rok. Można przyjąć, że od 1994 r. struktury FZŚ w Polsce funkcjonują zgodnie z wymogami nowych Konstytucji.

Pierwsza kapituła regionu wrocławskiego odbyła się w 1993r. Przełożonym została s. Elżbieta Chruszcz ze wspólnoty kapucyńskiej od św. Augustyna we Wrocławiu i trwała 1 kadencję na kolejne trzy kadencje od 1996-2005 r. trud prowadzenia Rady Regionu prowadziła s. Zofia Mekwińska, ze wspólnoty miejscowej FZŚ przy parafii pw. św. Antoniego na Karłowicach we Wrocławiu.

Na kolejne trzechlecia od 2005-2014 Radą Regionu kierowała s.Bożena Oleksów ze wspólnoty miejscowej FZŚ przy parafii pw. św. Jana Chrzciciela w Legnicy, której opiekę duszpasterska sprawują Bracia Mniejsi Konwentualni z krakowskiej prowincji.

Od 2014r. „siedzibą” Rady Regionu jest po raz kolejny parafia pw. św. Augustyna we Wrocławiu.

Na przestrzeni 24 lat (od 1993-2017) trzy obediencje franciszkańskie: Franciszkanie z Prowincji św. Jadwigi, Franciszkanie Konwentualni i Kapucyni - pełniły posługę pasterską względem świeckich franciszkanów. Obediencja kapucyńska otwarła kolejny okres. Na pewno byłoby ciekawe dowiedzieć się, jak wyglądała praca rad w poszczególnych prowincjach, jakimi problemami, sprawami się zajmowały.

W sprawozdaniu z okazji 60-lecia powstania wspólnoty FZŚ przy parafii św. Augustyna we Wrocławiu siostra śp. Jadwiga Witka – napisała: „pamiętną okazała się Kapituła Prowincjalna FZŚ w Tenczynie (październik 1987 r.). Przewodniczył jej o. Stanisław Padewski, tworząc wspaniałą atmosferę franciszkańskiej pogody i prostoty. Wtedy też do Rady Prowincjalnej wybrano dwoje członków naszej wspólnoty: przełożonym prowincjalnym został br. Zbigniew Mirecki a s.Jadwiga Witka otrzymała godność mistrzyni formacji. To wybranie wiązało się z dużym nakładem nowych prac: ożywioną korespondencją, braterskimi spotkaniami i wizytacjami bardzo nieraz odległych placówek FZŚ, ale w efekcie przyniosło to duże pobudzenie i znaczne ożywienie życia duchem franciszkańskim oraz zacieśnienie braterskich więzi między wspólnotami”.

Jak w życiu – wszystko rodzi się w bólach ale zaufanie Bogu i wytrwałość rodzi wielkie dzieła.

Opracowała s.Helena Lichtarska OFS korzystając z materiałów przekazanych przez Radę Narodową FZŚ w Polsce.